کلاغ
شبی دهشتناک
خسته و ملول ، غرق در نسخه ای شگفت و مرموز
از دانشی فراموش شده ،
در مرز خواب و بیداری،
ناگاه صدای تق تقی برخاست
گویا کسی آرام در اتاق را می زد.
زیر لب گفتم: "حتم دارم آشنایی است
که در را می زند –
همین و دیگر نه".
خوب به یاد می آورم
در دسامبر سرد و تیره و غمبار بود.
هر اخگر رو به خاموشی
شبح هولناکش را بر کف اتاق نقش می بست.
مشتاقانه آرزوی فردا را داشتم؛ -
بیهوده کوشیده بودم تا ازلابلای کتاب هایم
اندوه را مرهمی یابم –
اندوه از دست دادن لئنور –
همان بانوی بیتا و پرفروغ
که فرشتگان لئنور می نامندش –
او که هرگز نتوان نامی درخورشانش یافت.
خش خش گاه گاه وغمگین و ابریشمین هر پرده بنفش
می هراساند مرا
و پر می کرد مرا از ترسی وهم گون
بی هیچ سابقه؛
پس تا تپش های قلبم فرونشیند
می گفتم و بازمی گفتم:
"حتم دارم آشنایی است در درگاه
که اذن دخول می خواهد
آشنایی است ناخوانده در درگاه
که اذن دخول می خواهد؛-
همین و دیگر نه".
زود خود را باز یافتم؛
دگر مردد نبودم،
گفتم: "آقا یا خانم
گستاخی ام را ببخشید؛
آرام آرام داشت خوابم می برد
این قدر آرام، این قدر آهسته
تق تق در زدید
که شک داشتم چیزی شنیدم یا نه" –
اینجا بود که در را کامل باز کردم: -
ظلمات بود و دیگر نه.
تا ژرفای آن ظلمات را با چشمانم می کاویدم،
بسی آنجا اندیشناک ایستادم،
می هراسیدم، مردد بودم
و کابوس هایی می دیدم که تا آن وقت
احدی جرات دیدنشان را به خود نداده بود؛
لیک سکوت لاینقطع بود
و سکون نشان از چیزی نداشت،
تنها کلامی که نجوا می شد "لئنور" بود
که من برلب جاری می کردم
و پژواکش به من باز می گشت،
"لئنور" –
تنها این و دیگرنه.
پرتب و تاب، پر سوز و گداز
به اتاق بازگشتم،
اندکی بعد باز تق تقی را شنیدم
اندکی بلندتر از پیش،
گفتم: " حتم دارم،
حتم دارم چیزی است پشت پنجره؛
بگذار تا ببینم چه آنجاست
و پرده از این راز برگیرم –
بگذار قلبم دمی آرام گیرد
و پرده از این راز برگیرم؛ -
حتم دارم باد است و دیگر نه".
با ضربه ای پنجره را گشودم؛
ناگاه با عشوه و ناز،
پرپرکنان کلاغی به اندرون پای نهاد باشکوه
که نشان از روزگار پاک کهن داشت.
بی کم ترین کرنشی،
بی کم ترین وقفه ای،
به هیبت نجیب زاده ای،
پر زد و نشست بر در اتاق
نشست بر تندیس "پالاس"
درست بالای دراتاق؛
نشست و نشست و دیگر نه.
آن گاه این پرنده چون شب سیاه
با نزاکت و وقار سخت و خشکش
خیال اندوهناکم را به لبخند واداشت.
گفتم:"گرچه کاکلت کوتاه و بریده است،
تو ترسو نیستی.
ای کلاغ کهن سال عبوس!
ای آمده از ساحل شامگاه –
بگوچیست نام شاهانه ات
بر ساحل "پلوتونی" شامگاهان!"
و کلاغ قارقارکنان گفت:"دیگر نه".
از شنیدن کلامی هرچند بی معنی و نامربوط،
ازاین پرنده کریه
در شگفت ماندم؛
چون باید پذیرفت
تاکنون هیچ آدمیزاده ای
هرگز مفتخر نگشسته است به دیدن پرنده ای
بر در اتاق
بر تندیس حکاکی شده بر در اتاق
قارقارکنان گویان "دیگرنه".
لیک کلاغ،
یکه و تنها نشسته بر تندیس رنگباخته،
تنها این واژه را به زبان می آورد،
گویا که جانش را در این واژه می ریخت.
جز آن هیچ نمی گفت
و بال نمی جنباند.
نجواکنان گفتم:"دوستان همه پرگرفته اند –
فردا او نیز مانند "امیدهایم" تنهایم خواهد گذشت".
باز پرنده قارقارکنان گفت:"دیگرنه".
مبهوت از شکستن سکوت
با جواب به جایش،
گفتم: "بی شک آنچه که بر زبان جاری می سازد
همه داشته هایش است
که از صاحب مغمومش آموخته است.
صاحبی که مصائب،
بی رحمانه و پیاپی بر سرش فرود آمدند
تا این که تمام ترانه هایش
تا این که تمام مرثیه هایش از "امیدش"
به یک واژه غمبار تبدیل شدند: "دیگر نه – نه".
لیک هنوز کلاغ،
جان مغمومم را به لبخند وامی داشت.
راست کاناپه را جلوی پرنده، تندیس و در پیش بردم؛
آن گاه لمیده بر آن
به پیوند خیالات مشغول شدم
و می اندیشیدم که این پرنده شوم روزگاران کهن،
این پرنده سیاه و کریه،
این پرنده رنگ پریده بیمارگون،
چه می خواست بگوید
قارقارکنان "دیگرنه".
اندیشناک آنجا نشستم
لیک به سرکلاغ پی نبردم،
پرنده ای که چشمان آتشینش اکنون
درقلب من گر گرفته بود.
لمیده آنجا
به جواب این معما می اندیشیدم.
سرم آرام گرفته بود
در آستر مخملین بالشتک
که روشن بود از نورفانوس.
اما افسوس
"او" این آسترمخملین روشن از نور فانوس را
دیگر نخواهد فشرد؛ آه، دیگر نه!
لمحه ای بعد چنین می نمود
هوا متراکم است و معطر از عود سوزی نامرئی،
عودسوزی در دستان "سرافیم"
که دنگ دنگ قدم هایش بر کف اتاق طنین انداز بود.
فریاد برآوردم: "بیچاره!
خدایت به وسیله این فرشتگان
آرامش ودوای رهایی ازخاطرات لئنور را عطا کرده است!
سربکش
لاجرعه این دوای مهرآمیز را سربکش
وفراموش کن لئنور ازدست رفته را"!
کلاغ گفت:"دیگر نه"!
گفتم:"ای غیبگو!
ای موجود شوم! ای غیبگوی خاموش!
چه پرنده باشی و چه اهریمن!
چه فرستاده ابلیس
و چه طوفان زده
مجبور به فرود در این صحرای جادو شده
در این خانه اشباح –
التماست می کنم، راست گو –
آیا در کوهسار "گیلید" مرهمی هست تسکین درد را؟
التماست می کنم، بازگو، بازگو"!
کلاغ گفت:"دیگر نه".
گفتم:"ای غیبگو!
ای موجود شوم! ای غیبگوی خاموش!
چه پرنده باشی و چه اهریمن!
قسم به هفت آسمان
به خدایی که هر دو می پرستیمش –
بگو به این روان لبالب از اندوه
در آن دوردستان که عدن خوانندش،
خواهد توانست درآغوش گیرد دوشیزه ای پارسا را
که فرشتگان "لئنور" می نامندش".
کلاغ گفت:"دیگر نه".
برخاستم و فریاد زدم:"ای پرنده!
ای روح خبیث!
این تک واژه ات کلام آخرت خواهد بود با من!
بازگرد به دامن طوفان و ساحل "پلوتونی" شب!
هیچ پر سیاهت را
همچون یادگار دروغ روان پلیدت
اینجا رها مکن!
مرا در این انزوای پیوسته تنها گذار!
بلند شو ازآن تندیس، بر روی در!
منقارت را از قلبم بیرون آر
و شکل تیره و تارت را از در اتاق بزدا"!
کلاغ گفت:"دیگر نه".
و کلاغ بی هیچ حرکتی
هنوز هم نشسته است
هنوز هم نشسته است
بر تندیس رنگباخته "پالاس"
درست بالای در اتاق؛
گویا چشمانش از آن اهریمنند
غرق درخواب و خیال؛
و نور چراغ
افکنده است سایه اش را بر کف اتاق؛
روح من نیز دگر برنخواهد خواست
از این سایه مسطح بر کف اتاق – دیگر نه!
ترجمه از محمد رجب پور