دانشنامه سیاسی

داریوش آشوری

چاپ هفدهم: 1388

انتشارات مروارید، 351 صفحه

5500 تومان

بی‌شک یکی از کتابهای دقیق و نسبتا کامل در این زمینه است. شرح واژه ها و مکتب‌ها با روشی علمی و تحسین‌برانگیز صورت گرفته و با نثری گیرا سعی در جلب توجه هر چه بیشتر گروه‌های مختلف خوانندگان کرده. کتاب حاضر ویرایش تازه‌ای از فرهنگ سیاسی خود آقای داریوش آشوری بوده که تا سال 1364 دست دست به ویرایش و بروزرسانی در واژه‌ها و مکاتب برده. هر چند هنوز هم منبع بزرگ و قابلی در این زمینه به شمار میاد اما به لحاظ مقتضیات زمانی و تحولاتی که در حوزه سیاست صورت گرفته نیاز به ویرایش تازه‌ای از این کتاب مرجع احساس خواهید کرد. به طور مثال در تشریح جنبش اخوان المسلمین، بحث تا آنجایی پیش رفته که به انحلال سازمان تا 1954 اشاره شده و به رویدادهای مهم سالهای نزدیک‌تر اشاره‌ای نشده!

-در هرصورت پیشنهاد بنده در زمینه یک کتاب با موضوع واژه‌های سیاسی همین هست.

تئوکراسی (Theocracy) یا یزدانسالاری

تئوکراسی در زبان یونانی به معنای حکومت خدایی است و آن نوعی حکومت است که در آن قدرت مطلق سیاسی، در دست مرجع عالی دینی و روحانی است و در آن اساس نظری حکومت بر آنست که حکومت در چنین نظامی از جانب خداوند است و مرجع روحانی، فرمانروای سیاسی نیز هست و دستگاه اداری و قضایی او فرمانهای خداوند که از راه وحی رسیده است را تفسیر و اجرا می کند.

انقلاب فرهنگی

قیام سیاسی و اجتماعیی که در چین در فاصلۀ 1966 ـ 19969 به رهبری مائو تسه تونگ, بر ضد بوروکراسی حزبی ـ که رهبری آن با لیو شائو چی بود ـ به راه افتاد.هدف این قیام دگرگونی اساسی در جامعۀ چین و همچنین استوار گردانیدن رهبری مائو بود. برای این مقصود, مائو جوانان «گارد سرخ» را بر ضد کادرهای حزبی و سپس ارتش شوراند تا هر دو را زیر چنگ آورد. هدف انقلاب فرهنگی نه تنها تغییر ساخت قدرت در چین, بلکه تغییر انگیزه ها و رفتارهای مردم چین در جهت برابری خواهی بود...

ایدئولوگ

لغت فرانسوی به معنای «ایده شناس» یا کسی که در یک ایدئولوژی صاحب نظر است و مرجعیت دارد.

بوروکراسی (Bureaucracy) یا دیوانسالاری

این واژه در زبان فرانسه به معنای اداره و در زبان یونانی به معنای حکومت است و در اصطلاح به معنای دستگاه اداری است که بر طبق نظام و مقررات معین، امور جاری کشور و مؤسسه ها، شرکتها، دانشگاهها و... را اداره می کند و هدفهای آن را پیش می برد. پایه گذار نظریه جدید درباره بورو کراسی، ماکس وبر، جامعه شناس آلمانی است.

نظریه پردازان سیاسی، بوروکراسی را قدرت بی مهاری می دانند که می خواهد همه جامعه را ببلعد. جان استوارت میل، بوروکراسی را ضد دموکراسی (مردم سالاری) دانسته و آن را ضد حکومت نمایندگی و آزادی می داند...

سازمان همبستگی آمریکای لاتین

در ژانویه 1966 هیئتهای نمایندگی امریکای لاتین و دریای کارائیب که در کنفرانس همبستگی حزبهای کمونیست سه قاره‌ی آسیا، آفریقا و آممریکای لاتین در هاوانا شرکت کرده بودند، این سازمان را بوجود آوردند. با ایجاد این سازمان، که مرکز آن در کوبا بود، پیروزی کاسترو و نظریه‌ی انقلاب دهقانی او بر روشهای احزاب کمونیستِ قدیمی آمریکای لاتین، که تا 1964 با روشهای او مخالف بودند، همه‌گیر شد.

فرصت جویی یا فرصت طلبی

تغییر جهت دادن برحسب دگرگونی اوضاع به خاطر سود شخصی. کسانی را فرصت‌جو (اپورتونیست) می‌نامند که همواره به‌سوی قدرت وقت گرایش دارند و پایبند اصولی نیستند و یا اصول خود را فدا می‌کنند.

پنتاگون

نام بنایی پنجگوش است در نزدیکی واشنگتن، پایتخت ایالات متحد امریکا، که مرکز وزارت دفاع امریکاست و نام آن کنایه از کل دستگاه نظامیِ آمریکاست.